Право
Навигация
Новые документы

Реклама


Ресурсы в тему
ПОИСК ДОКУМЕНТОВ

Приказ Министерство образования и науки Республики Беларусь от 30 декабря 1994 г. №433 "Аб Часовых нормах ацэнкi ведаў, уменняў i навыкаў вучняў агульнаадукацыйных школ"

Текст правового акта с изменениями и дополнениями по состоянию на 5 декабря 2007 года (обновление)

Библиотека законов
(архив)

 

Стр. 3

Страницы: Стр.1 | Стр.2 | Стр.3 | Стр.4 | Стр.5 | Стр.6 | Стр.7 | Стр.8 | Стр.9 | Стр.10

 
недакладнасцi ў паслядоўнасцi i мове расказу.
     Адзнака  "3" ставiцца,  калi вучань  паказвае веды  i разуменне
асноўных палажэнняў дадзенай тэмы,  але расказвае матэрыял няпоўна i
дапускае недакладнасцi ў азначэннi  паняццяў i фармулёўцы правiл; не
ўмее  дастаткова глыбока  i доказна  абгрунтаваць свае  ра важаннi i
прывесцi  адпаведныя  прыклады;  расказвае  матэрыял  непаслядоўна i
дапускае памылкi ў моўным афармленнi адказу.
     Асноўная асаблiвасць адказу, ацэненага балам "3", заключаецца ў
тым,  што   вучань  ведае  i  разумее   галоўнае  ў  матэрыяле,  якi
правяраецца,  так што  недахопы ў  яго падрыхтоўцы  не перашкаджаюць
авалодваць ведамi ў далейшым.
     Адзнака  "2" ставiцца,  калi вучань  паказвае няведанне большай
часткi   вывучанага   матэрыялу,   дапускае   памылкi  ў  фармулёўцы
азначэнняў i правiл, якiя скажаюць iх сэнс; бессiстэмна i няўпэўнена
расказвае  матэрыял,  не   можа  падмацаваць  прыкладамi  граматычны
правiлы.  Адзнака "2"  азначае такiя  недахопы ў  падрыхтоўцы вучня,
якiя  з'яўляюцца  сур'ёзнай  перашкодай  да  паспяховага  авалодання
наступным матэрыялам.
     Станоўчая адзнака  ("5", "4", "3")  можа ставiцца не  толькi за
адзiн грунтоўны адказ, але i за суму адказаў, дадзеных iм на працягу
ўрока  пры  ўмове,  калi  ў  працэсе  ўрока не толькi заслухоўвалiся
адказы вучня, але i ажыццяўлялася праверка яго ўмення прымяняць веды
на практыцы.

                Узноўленая мова (чытанне i пераказ)

     Да пачатку навучання беларускай мове  ў сярэдняй школе (5 клас)
вучнi павiнны: а) набыць навык  выразнага чытання тэксту з тэмпам 90
слоў  у  мiнуту,  выразнага  чытання  вывучаных  на  памяць вершаў з
захаваннем патрэбнай iнтанацыi; б) умець сама тойна падрыхтавацца да
выразнага чытання.

     Нормы тэмпу чытання вучняў 5-11 класаў рэкамендуюцца наступныя:
 --------------T----------------------------------------------------
 Клас          ¦                   Тэмп чытання
               +-------------------------T--------------------------
               ¦       усiх              ¦     пра сябе
 --------------+-------------------------+--------------------------
 V                    100-110                   140-170
 VI                   110-120                   170-210
 VII                  120-130                   210-250
 VIII                 не менш за 150            250-270
 IХ                     "-"                     270-290
 Х                      "-"                     290-310
 ХI                     "-"                     310-330

     За  iстотныя памылкi  ў працэсе  чытання (улiчваецца  бегласць,
правiльнасць, выразнасць, усвядомленасць) агульная адзнака за работу
над тэкстам знiжаецца на 1 бал.
     Адзнака "5" ставiцца за пераказ, якi поўнасцю адпавядае тэксту,
дастаткова поўны па аб'ёму, у якiм не больш чым 1 моўная памылка.
     Адзнака "4" ставiцца за пераказ, якi ў асноўным задавальняе тым
жа патрабаванням,  што i для адзнакi  "5", але ў якiм  не больш за 3
моўныя памылкi.
     Адзнака  "3" ставiцца  за  пераказ,  якi не  поўнасцю адпавядае
тэксту i ў якiм не больш чым  6-7 моўных памылак у V-VI класах i 4-5
моўных памылак у VII-ХI класах.
     Адзнака  "2" ставiцца  за пераказ,  недастатковы па  аб'ёму i ў
якiм моўных памылак больш, чым гэта прадугледжана нормай для адзнакi
"3".

                        Прадуцыраваная мова
             (апавяданне, апiсанне, разважанне i iнш.)

     За вуснае  апавяданне або апiсанне  адзнака "5" ставiцца,  калi
звязнае  выказванне   поўнасцю  адпавядае  тэме,   дастаткова  поўна
раскрывае яе, правiльнае ў адносiнах логiкi i змяшчае не больш чым 1
моўную памылку.
     Адзнака  "4" ставiцца  за звязнае  выказванне, якое  ў асноўным
задавальняе  ўмовам  для  адзнакi  "5",  але  мае  асобныя нязначныя
адхiленнi i не больш чым 3 моўныя памылкi.
     Адзнака "3" ставiцца за  выказванне, якое не поўнасцю раскрывае
тэму i змяшчае не больш чым 6-7 моўных памылак.
     Адзнака "2" ставiцца за выказванне, у якiм не раскрыта тэма або
якое не задавальняе iншым умовам, дастатковым для адзнакi "3".
     П. Ацэнка арфаграфiчнай i пунктуацыйнай пiсьменнасцi вучняў
     Дыктант  -  адна  з  асноўных  форм  праверкi  арфаграфiчнай  i
пунктуацыйнай   пiсьменнасцi.   З   яго   дапамогай  правяраецца  па
арфаграфii: а)  уменне правiльна пiсаць словы  на вывучаныя правiлы;
б) усваенне правапiсу слоў з правяраемымi i неправяраемымi арфаграма
i; па пунктуацыi: уменне расстаўляць знакi прыпынку ў адпаведнасцi з
вывучанымi правiламi.
     Для праверкi правапiсу асобных слоў выкарыстоўваецца слоўнiкавы
дыктант.
     Кантрольны  слоўнiкавы  дыктант   можа  складацца  з  наступнай
колькасцi слоў:

 -----------------------T------------------------------------------
       Клас             ¦    Колькасць слоў
 -----------------------+------------------------------------------
 V                                   10-15
 VI                                  15-20
 VII                                 20-25
 VIII                                25-30
 IХ                                  30-35
 Х                                   35-40
 ХI                                  40-45

     Кантрольны   слоўнiкавы   дыктант   ацэньваецца   па  наступных
нарматывах:

 -----------------------T------------------------------------------
  Адзнака               ¦    Колькасць дапушчаных памылак
 -----------------------+------------------------------------------
 "5"                                       0-0
 "4"                                       1-2
 "3"                                       3-5
 "2"                                       6 i больш

     Кантрольны   тэкставы   дыктант    правярае   арфаграфiчныя   i
пунктуацыйныя ўменнi ў адпаведнасцi з вывучанымi правiламi.
     Для дыктантаў мэтазгодна выкарыстоўваць звязныя тэксты (урыўкi)
з твораў мастацкай лiтаратуры i перыядычных  выданняў, таму што ў iх
пераважна   захоўваюцца  натуральныя   суадносiны  арфаграм.  Тэксты
павiнны  быць  даступнымi  па  зместу  для  вучняў  пэўнага  класа i
адпавядаць нормам сучаснай лiтаратурнай мовы.
     Для   кантрольных   (праверачных)   дыктантаў   устанаўлiваецца
наступная колькасць слоў:


 -----------T-------------------------------------------------------
   Клас     ¦                   Колькасць слоў
            +------------------------T------------------------------
            ¦школы з беларускай      ¦ школы з рускай (iншымi)
            ¦мовай навучання         ¦ мовамi навучання
 -----------+------------------------+------------------------------
 V                 90-100                     70-80
 VI                100-110                    80-100
 VII               110-120                    100-110
 VIII              120-140                    110-130
 IХ                140-170                    130-170
 Х                 170-190                    170-190
 ХI                190-210                    190-210

     Аб'ём   кантрольных   (праверачных)   дыктантаў   у   класах  з
паглыбленым вывучэннем мовы можа быць павялiчаны на 20-30 слоў.
     Заўвага:
     1)   Пры  падлiку   слоў  у   тэксце  дыктанта   ўлiчваюцца  як
самастойныя, так i службовыя часцiны мовы.

     2) Калi кантрольны дыктант  з дадатковым заданнем, то колькасць
слоў у iм адпавядае першай лiчбе таблiцы для пэўнага класа.
     Тэкст дыктанта павiнен быць  зразумелым для вучняў. Словы, якiя
рэдка  ўжываюцца  i  незразумелыя  вучням,  выпiсваюцца  на  дошцы i
тлумачацца. Асобна  выпiсваюцца словы, з напiсаннем  якiх вучнi яшчэ
не  знаёмiлiся.  Для  кантрольных  дыктантаў  трэба  падбiраць такiя
тэксты, у якiх вывучаемыя ў  дадзенай тэме арфаграмы i пунктуацыйныя
правiлы пададзены не менш чым 2-3 выпадкамi.
     Рэкамендуецца   па   магчымасцi   падбiраць   тэксты  наступнай
насычанасцi:

 ----------T--------------------------T-----------------------------
 Клас      ¦ Колькасць вiдаў          ¦ Колькасць вiдаў
           ¦ арфаграм                 ¦ пунктаграм
 ----------+--------------------------+-----------------------------
 V                12                           2-3
 VI               16                           3-4
 VII              20                           4-5
 VIII             24                           10
 IХ               24                           15
 Х-ХI             28                           20

     У дыктанце павiнна быць: у V  класе не больш чым 5 слоў, VI-VII
класах не больш чым 7 слоў, у VIII-IХ класах - не больш чым 10 слоў,
у Х-ХI  класах   -  не  больш   чым  12  слоў   з  неправяраемымi  i
цяжкаправяраемымi  напiсаннямi,  правапiсу   якiх  вучнi  спецыяльна
вучылiся.
     У тэксты кантрольных дыктантаў могуць уключацца толькi тыя зноў
вывучаныя арфаграмы, якiя ў  дастатковай меры замацоўвалiся (не менш
чым на 2-3 папярэднiх уроках).

     Заўвага: да канца першай чвэрцi (а ў V класе на працягу першага
паўгоддзя) захоўваецца аб'ём тэксту пiсьмовай работы,  рэкамендаваны
для папярэдняга класа.
     Ацэньваючы пiсьменнасць,  трэба зыходзiць з  агульнага правiла:
вучням прад'яўляць патрабаваннi да ведаў, якiм iх навучылi. Таму пры
праверцы пiсьмовых работ усе  арфаграфiчныя i пунктуацыйныя памылкi,
дапушчаныя вучнямi, выпраўляюцца, аднак пры ацэнцы работы ўлiчваюцца
не ўсе.
     Не  ўлiчваюцца  i  не  выносяцца  на  палi пры ацэнцы наступныя
арфаграфiчныя i пунктуацыйныя памылкi:
     на тыя правiлы, якiя не прадугледжаны школьнай праграмай;
     на яшчэ не вывучаныя правiлы;
     у словах з неправяраемымi напiсаннямi, работа над якiмi яшчэ не
праводзiлася;
     яўныя  апiскi,  якiя  скажаюць  гукавы  выгляд слова ("пульба",
"мямля" замест "бульба", "зямля");
     асобныя  няправiльныя напiсаннi,  якiя з'яўляюцца  ў вучняў пад
уплывам графiкi iншай мовы (i-и).
     у захаваннi аўтарскiх знакаў прыпынку.

     Па арфаграфii неабходна  адрознiваць:

     1) арфаграфiчныя i граматычныя памылкi;
     2) арфаграфiчныя i фактычныя памылкi;
     3) арфаграфiчныя памылкi i апiскi;
     4) грубыя i нягрубыя памылкi;
     5) памылкi, якiя паўтараюцца i якiя не паўтараюцца;
     6) аднатыпныя i неаднатыпныя памылкi.

     Граматычнымi з'яўляюцца памылкi ва  ўтварэннi форм слоў: iдзець
(iдзе), нясець (нясе), гавора (гаворыць) i iнш.
     Да   фактычных   памылак   адносяцца   няправiльныя  напiсаннi,
выклiканыя  няведаннем рэалiй:  Рабак замест  Рыбак, Загорцы  замест
Заборцы i iнш.
     Апiскi, няправiльныя напiсаннi, якiя  скажаюць гукавы i лiтарны
воблiк  слова:  "дулпо"  замест  "дупло",  "мямля"  замест  "зямля",
напiсанне  "е"  замест  "ў"  пад  нацiскам  (галле замест галлё, нес
замест нёс i iнш.).

     Нягрубымi арфаграфiчнымi памылкамi  з'яўляюцца:

     а) памылкi ў пераносе слоў,
     б) памылкi ў выключэннях з правiлаў;
     в)  няправiльнае ўжыванне  вялiкай лiтары  ў складаных  уласных
назвах; памылкi ў напiсаннi ўласных назваў нярускага паходжання;
     г) парушэнне правiл напiсання  прыставак у прыслоўях, утвораных
ад назоўнiкаў з прыназоўнiкамi;
     д) парушэнне  ў напiсаннi часцiц не  i нi ў спалучэннях  не хто
(што) iншы (iншыя), як ..., нiхто (нiшто) iншы (iншае) не ...;
     ж)  выпадкi злiтнага  i асобнага  напiсання не  з прыметнiкамi,
якiя выступаюць у ролi выказнiка;

     Нягрубымi пунктуацыйнымi памылкамi  з'яўляюцца:

     а)   пастаноўка   аднаго    знака   прыпынку   замест   другога
(аналагiчнага);
     б) памылкi  ў пропуску аднаго  са спалучальных знакаў  прыпынку
або  ў парушэннi  iх паслядоўнасцi  (спалучэнне коскi  i працяжнiка,
пытальнiка i клiчнiка).

     Памылкамi,  якiя  паўтараюцца,  лiчацца  памылкi,  дапушчаныя ў
адным i тым жа слове некалькi разоў або ў аднакарэнных словах.
     Аднатыпнымi лiчацца памылкi на  адно правiла, калi ўмовы выбару
правiльнага   напiсання   заключаны   ў   граматычных  i  фанетычных
асаблiвасцях слова.  Аднатыпнымi можна лiчыць памылкi  на правапiс ў
(нескладовага), калi  яно ўжываецца ў  якасцi прыназоўнiка i  стаiць
пасля  галоснай  у  папярэднiм  слове   (хадзiла  ў  лес,  зайшла  ў
бiблiятэку).

     Заўвага:

     1.   Граматычныя,  фактычныя   памылкi,  апiскi   пры  праверцы
дыктантаў выпраўляюцца, аднак пры падлiку не ўлiчваюцца.

     2.  Нягрубыя  памылкi  лiчацца  за  паўпамылкi,  памылкi,  якiя
паўтараюцца (колькi б iх нi было), лiчацца за адну.

     3.  Першыя  тры  аднатыпныя  памылкi  лiчацца  за  адну, кожная
наступная памылка ўлiчваецца як самастойная.

     4.  Калi  ў  адным  неправяраемым  слове  дапушчаны  2  i больш
памылак, то ўсе яны лiчацца за адну.

     Пры праверцы  кантрольнага тэкставага дыктанта  трэба кiравацца
наступнымi нарматывамi:

 -------------------T-----------------------------------------------
 Адзнака            ¦      Колькасць дапушчаных памылак
 -------------------+-----------------------------------------------
 5
 5                         0/0
 4                         2/2, 1/3, 0/4
 3                         4/4, 3/5, 0/7
 2                         больш чым на адзнаку

 Заўвага. Адзнака  "5"  можа  выстаўляцца за дыктант пры наяўнасцi 1
нягрубай арфаграфiчнай памылкi або 1 нягрубай пунктуацыйнай памылкi.
Адзнака "4" можа выстаўляцца за 3 арфаграфiчныя памылкi,  калi сярод
iх ёсць аднатыпныя, у V класе дапускаецца выстаўленне адзнакi "3" за
дыктанты пры 5 арфаграфiчных i 4 пунктуацыйных памылках. Адзнака "3"
можа быць пастаўлена таксама  пры  наяўнасцi  7  арфаграфiчных  i  7
пунктуацыйных   памылак,  калi  сярод  тых  i  другiх  маюцца  па  3
аднатыпныя памылкi.
     Неабходна  ўлiчваць, што  мяжой  для  адзнакi "4"  з'яўляюцца 2
арфаграфiчныя памылкi для вучняў усiх  тыпаў школ; для адзнакi "3" -
4 арфаграфiчныя памылкi для вучняў  школ (класаў) з беларускай мовай
навучання i 5 - для вучняў  школ з рускай (iншымi) мовамi навучання;
у V  класе мяжой  адзнакi "3"  з'яўляюцца 5  арфаграфiчных памылак у
школах з  беларускай мовай навучання i  6 - у школах  з рускай мовай
навучання.
     Дыктант ацэньваецца адной адзнакай.
     У комплекснай кантрольнай рабоце,  якая складаецца з дыктанта i
дадатковага (фанетычнага, лексiчнага, арфаграфiчнага, граматычнага i
iнш.)  задання,  выстаўляюцца  дзве  адзнакi  -  за кожны вiд працы.
Абедзве адзнакi  выстаўляюцца ў адну графу  па беларускай мове: 5/4,
4/3, 3/2.
     Пры ацэнцы  выканання  дадатковага  задання неабходна кiравацца
наступным:
     адзнака "5" ставiцца, калi вучань выканаў усе заданнi;
     адзнака "4" ставiцца, калi вучань правiльна выканаў не менш чым
3/4 задання;
     адзнака "3"  ставiцца за работу,  у якой правiльна  выканана не
менш чым палавiна задання;
     адзнака "2"  ставiцца за работу,  у якой не  выканана больш чым
палавiна задання.

     Заўвага: арфаграфiчныя i пунктуацыйныя памылкi,  дапушчаныя пры
выкананнi дадатковых заданняў, уключаюцца ў лiк памылак за дыктант.

           III. Ацэнка камунiкатыўнай пiсьменнасцi вучняў

     Для   праверкi   камунiкатыўнай   пiсьменнасцi   вучняў   можна
выкарыстоўваць розныя творчыя  работы: пераказы, сачыненнi, водгукi,
рэцэнзii, пераклады i iнш.
     Сачыненнi i пераказы - асноўныя формы праверкi ўмення правiльна
i паслядоўна перадаваць свае думкi ў адпаведнасцi з тэмай i задумай,
узроўнем моўнай падрыхтаванасцi вучняў, г.зн. уменнем выкарыстоўваць
моўныя сродкi ў адпаведнасцi са стылем, тэмай i задачай выказвання.
     Пры  ацэнцы   пiсьменнасцi  творчых  работ,   акрамя  захавання
правiлаў арфаграфii i пунктуацыi, улiчваецца i захаванне граматычных
норм.  Граматычная  правiльнасць  мовы  ацэньваецца  па  спецыяльных
крытэрыях. Правiльнасць  мовы - захаванне ў  ёй асноўных граматычных
норм, сфармуляваных у выглядзе правiлаў граматыкi (нормы скланення i
спражэння часцiн мовы, дапасавання,  кiравання слоў, пабудовы сказаў
той або iншай структуры).
     Парушэнне граматычных норм прыводзiць да граматычных памылак.
     Граматычныя  памылкi   ў  канчатках  часцiн   мовы,  выклiканыя
неканкрэтным  веданнем  норм  дапасавання  i  кiравання, адзначаюцца
толькi  ў творчых  работах, дзе  выяўляюцца творчыя  ўменнi i навыкi
вучняў,  у дыктантах  гэтыя памылкi  лiчацца арфаграфiчнымi,  так як
тэкст дыктанта не састаўляецца вучнямi самастойна.

     Найбольш  распаўсюджанымi   граматычнымi  памылкамi  з'яўляюцца
наступныя:

     1. Памылковае ўтварэнне слоў: Мiхал - чалавек свабодалюбiмы.

     2. Памылковае ўтварэнне формы слова:

     а)  памылкi ў  склонах назоўнiкаў:  У дарозе  яны падтрымлiвалi
адзiн аднаго.
     б)  памылкi  ў  выкарыстаннi  нескланяльных  назоўнiкаў у форме
якога-небудзь склону: Паравоз наблiжаўся да дэпа.
     в)  памылкi  ва  ўтварэннi  формы  лiку:  грудзь, дзвер, крупа,
канапля, села, гада, дактара;
     г) памылкi ў выкарыстаннi слоў у iншым родзе: Яго ўзнагародзiлi
медаллю.
     д) памылкi ва ўтварэннi форм  прыметнiка: малодшы на пяць гадоў
(маладзейшы);
     е) памылкi ва ўтварэннi займеннiка: кажды (кожны), гэны (гэты);
     ж) памылкi  ва ўтварэннi форм дзеяслова:  iдзець (iдзе), нясець
(нясе), гавора (гаворыць), змяркаць (змяркацца);

     3. Памылкi ў дапасаваннi: Ля берагоў ракi, кустамi i алешнiкамi
паросшымi, траплялiся невялiкiя затокi.

     4. Памылкi  ў кiраваннi: Гарлахвацкi прабраўся  ў навуку шляхам
падробленым дакументам.

     5.  Парушэнне суаднесенасцi  трывання i  часу дзеяслоўных форм:
Калi пачалася вайна, яго мабiлiзоўваюць у армiю.

     6.  Парушэнне дапасавання  памiж выказнiкам  i дзейнiкам: Вакол
вогнiшча сядзелi i размаўлялi група студэнтаў.

     7.  Памылкi  ў  пабудове  сказаў  з  дзеепрыслоўнымi зваротамi:
Чытаючы раман "Трэцяе пакаленне", мяне вельмi зацiкавiў лёс Мiхала.

     8.  Памылкi ў  пабудове сказаў  з дзеепрыметнымi  зваротамi: За
расстаўленымi партамi ў тры рады сядзелi хлопчыкi i дзяўчынкi.

     9.  Памылкi  ў  пабудове   сказаў  з  аднароднымi  членамi:  На
пасяджэннi савета дружыны гаварылi пра збор макулатуры, металалому i
аб дапамозе шэфам.

     10.  Памылкi ў  пабудове складаных  сказаў: У  вобразе дзядзькi
Антося аўтар  паказвае загубленую маладосць,  i ва ўсiм  гэтым трэба
вiнiць самадзяржаўе.

     11.  Змяшанне простай  i ўскоснай  мовы: "Ужо  неяк пад  восень
сказала  Аленка Сцёпку,  што я  хачу працягваць  вучобу (замест "што
хоча працягваць вучобу").

     12. Пропуск неабходных слоў:  Можна пачуць, як спяваюць птушкi,
як узыходзiць сонца.

     13.  Парушэнне межаў  сказа:  Нам  радасна бачыць.  Як прыгажэе
родны Мiнск.

     Граматычная правiльнасць мовы, як арфаграфiчная i пунктуацыйная
пiсьменнасць, уплывае на лагiчнасць, выразнасць i дакладнасць думкi,
на змест выказвання.
     Пры  ацэнцы  пiсьмовых   творчых  работ,  акрамя  пiсьменнасцi,
улiчваецца  i  моўнае  афармленне.   Моўныя  недакладнасцi  разам  з
недакладнасцямi ў  змесце ўлiчваюцца пры  вывядзеннi першай адзнакi;
граматычныя,  разам   з  арфаграфiчнымi  i   пунктуацыйнымi,  -  пры
вывядзеннi  другой.  Дакладная,  багатая,  выразная  мова з'яўляецца
адным  з  асноўных  паказчыкаў  якасцi  пераказаў  i сачыненняў. Пры
ацэнцы мовы творчых работ улiчваецца:
     багацце  слоўнiка i  разнастайнасць граматычных  сродкаў, выбар
слоў, пабудова словазлучэнняў i сказаў;
     дакладнасць мовы;
     стылявое адзiнства i выразнасць мовы.
     Добрая  мова  самастойнай  работы  характарызуецца  перш за ўсё
вялiкiм  аб'ёмам  актыўнага   слоўнiкавага  запасу  вучня,  развiтым
граматычным ладам, разнастайнасцю  выкарыстаных у мове марфалагiчных
форм i сiнтаксiчных канструкцый.  Патрабаваннi да мовы прад'яўляюцца
з улiкам узросту i развiцця вучняў, а таксама атрыманых iмi ведаў па
лексiцы, словаўтварэннi, марфалогii, сiнтаксiсу  i набытых уменняў i
навыкаў.
     Дакладнасць  мовы залежыць  ад  умення  вучня адабраць  словы i
выразы,  што  найбольш  адпавядаюць   зместу,  якi  перадаецца.  Для
дасягнення  дакладнасцi словаўжывання  вельмi важна  ўмець выбраць з
рада сiнонiмаў  самы патрэбны для дадзенага  выпадку, выбраць слова,
адэкватнае дадзенаму паняццю.
     Стылявое  адзiнства  i  выразнасць  тэксту  ствараюцца  адборам
моўных сродкаў у адпаведнасцi з задачай выказвання.

     Пры   ацэнцы  вучнёўскiх   работ  улiчваюцца   асноўныя  моўныя
недахопы:

     1. Ужыванне слова ў  неўласцiвым яму значэннi: Чарнавус валодае
аўтарытэтам у супрацоўнiкаў iнстытута.

     2. Парушэнне лексiчнай спалучальнасцi: На паляўнiчага накiнуўся
пажылы мядзведзь.

     3.  Ужыванне лiшняга  слова (плеаназм):  Народныя песнi спявалi
маладыя маладзiцы i дзве старэнькiя бабулькi.

     4. Ужыванне  адзiн каля аднаго  (або блiзка) аднакарэнных  слоў
(таўталогiя): Шмат твораў стварыў Я. Купала для дзяцей.

     5. Паўтарэнне аднаго  i таго ж слова: Ён  прыехаў з Парыжа. Яму
трэба было прайсцi  памiж радоў. Як толькi ён  адчынiў дзверы, людзi
кiнулiся да яго.

     6.  Ужыванне   слова  або  выразу   iншай  стылявой  афарбоўкi:
Стомленыя i галодныя, мы пацiху крочылi дадому.

     7.    Няўдалае    выкарыстанне    экспрэсiўнага,   эмацыянальна
афарбаванага слова: Школьнiкi кiнулiся ўручаць букеты кветак любiмым
настаўнiкам.

     8.  Неапраўданае  ўжыванне  прастамоўных  i  дыялектных  слоў i
выразаў: Вера не верыла нi  ў якiя зводы, якiя наводзiць Гарлахвацкi
(замест "нагаворы").

     9. Змяшанне лексiкi розных гiстарычных эпох.

     10. Няўдалае  ўжыванне асабовых i  ўказальных займеннiкаў: Мацi
прапанавала сыну налiць сабе чаю (мацi цi сыну?).

     11. Беднасць i аднастайнасць  сiнтаксiчных канструкцый: Мы жылi
ў палатцы. Палатка стаяла на беразе.  Бераг быў абрывiсты. На беразе
раслi сосны. Сосны былi стромкiя.

     12.  Няўдалы   парадак  слоў:  Я  ўважлiва   слухаў  Мiколу,  з
хваляваннем углядаўся ў яго прасветлены твар натхненнем.
     Недахопамi зместу творчых работ з'яўляюцца памылкi фактычнага i
недакладнасцi  лагiчнага плана.  Да першых  адносяцца ўсе  парушэннi
iнфармацыйнай  (сэнсавай) дакладнасцi  расказанага: скажэнне фактаў,
адступленнi ад выкарыстаных  крынiц, жыццёвай праўды, неадпаведнасць
сфармуляваных  палажэнняў  i  трактовак  апiсанай  рэальнасцi i г.д.
Iншыя  звязаны з  памылкамi  ў  логiцы выкладу:  парушэнне выразнага
парадку  думак i  частак работы  лагiчны пропуск  (адсутнасць сувязi
памiж  думкамi, няўмелы  пераход  ад  аднаго палажэння  да другога),
няўменне выдзелiць  абзац i няўменне карыстацца  чырвоным радком для
адлюстравання i афармлення логiка-кампазiцыйнага дзялення тэксту.
     Усе творчыя  работы ў V-ХI класах  праводзяцца ў адпаведнасцi з
патрабаваннямi школьнай  праграмы. У якасцi  кантрольных праводзяцца
падрабязныя пераказы.
     Устанаўлiваецца наступны прыкладны аб'ём тэксту пераказаў:

 ----------T--------------------------------------------------------
 Клас      ¦                Колькасць слоў
 ----------+-------------------------------T------------------------
 школа     ¦  з беларускай мовай навучання ¦з рускай мовай навучання
 ----------+-------------------------------+------------------------
 V                      100-150                      80-120
 VI                     150-200                      120-180
 VII                    200-250                      180-220
 VIII                   250-350                      250-350
 IХ                     350-450                      350-450

     У першым паўгоддзi ў V класе  ў школах з рускай (iншымi) мовамi
навучання праводзяцца толькi  навучальныя пераказы, якiя ацэньваюцца
па нормах для чацвёртага класа.
     Тэксты  падагульняючых кантрольных  пераказаў у  VIII-IХ класах
могуць быць некалькi павялiчаны (прыкладна  да 50 слоў) у параўнаннi
з дадзенымi  нормамi  ў  сувязi  з  тым,  што  на  такiх  уроках  не
праводзiцца падрыхтоўчая работа.
     Рэкамендуецца  наступны  прыкладны  аб'ём  самастойных  класных
сачыненняў: V клас  - 0,5 - 1,0 старонка;  VI клас - 1,0 -  1,5; VII
клас - 1,5-2,0; VIII клас - 2,0-3,0; IХ клас - 3,0-4,0.
     У  сувязi  з  ускладненнем  тэматыкi  сачыненняў  у Х-ХI класах
павялiчваецца i  iх аб'ём: у  Х класе -  да 5, а  ў ХI класе  - да 6
старонак.
     Да названага  аб'ёму сачыненняў настаўнiк  павiнен адносiцца як
да вельмi прыкладнага, таму што аб'ём вучнёўскага сачынення залежыць

Страницы: Стр.1 | Стр.2 | Стр.3 | Стр.4 | Стр.5 | Стр.6 | Стр.7 | Стр.8 | Стр.9 | Стр.10




< Главная

Новости законодательства

Новости сайта
Новости Беларуси

Новости Спецпроекта "Тюрьма"

Полезные ресурсы

Разное

Rambler's Top100
TopList

Законы России

Право - Законодательство Беларуси и других стран

ЗОНА - специальный проект. Политзаключенные Беларуси

LawBelarus - Белорусское Законодательство

Юридический портал. Bank of Laws of Belarus

Фирмы Беларуси - Каталог предприятий и организаций Республики Беларусь

RuFirms. Фирмы России - каталог предприятий и организаций.Firms of Russia - the catalogue of the enterprises and the organizations